Περί Ακτιβισμού

Η αγάπη είναι ο πιο ριζοσπαστικός ακτιβισμός όλων, το μόνο πράγμα που πραγματικά άλλαξε κάποιον. – Ann Voskamp

O όρος ακτιβισμός, όπως αποδόθηκε στην ελληνική γλώσσα ο διεθνής γαλλικός όρος “Activisme” είναι ένας σύγχρονος σχετικά όρος της κοινωνικής – πολιτικής φιλοσοφίας.

Ο ακτιβισμός ως έννοια ανήκει γενικά στη ρεαλιστική σκέψη και στον εθελοντισμό. Με τον όρο αυτό δηλώνεται χαρακτηριστικά όχι τόσο η θεωρητική αντίληψη του ανθρώπου περί του κόσμου γύρω του, όσο η θέλησή του να τον διαμορφώσει ανάλογα με τις επιθυμίες του «επί τω βέλτιστω», με την ανάλογη δράση του.

Η ρεαλιστική αυτή αντίληψη είναι γεγονός ότι παρέχει μία κάποια αλήθεια και αυτός είναι ο λόγος που συνοδεύεται σχεδόν πάντα με μια εσωτερική ηθική παρόρμηση εθελοντισμού για εφαρμογή με ανάλογες πράξεις (δράσεις). Τις περισσότερες όμως φορές συμβαίνει να δίνεται μια υπερβολική έμφαση στις αντίστοιχες δράσεις με συνέπεια έτσι να μειώνεται η θεωρητική θεμελίωση της κάθε επ΄ αυτού εκδηλούμενης δράσης. Αυτός τελικά είναι και ο κύριος λόγος που συνηθέστερα τέτοιες εκδηλώσεις εμφανίζονται κατά πρώτον σε καθεστώτα με πολλούς πολιτικούς περιορισμούς.

Παλαιότερα για παρόμοιες περιπτώσεις χρησιμοποιούνταν ο όρος «μεταβατική περίοδος» όπως π.χ. από την προ και μετά βιομηχανικής επανάστασης και εξ αυτής οριζόμενη βιομηχανική κοινωνία. Τον όρο εκείνο χρησιμοποίησαν και οι ιστορικοί κοινωνιολόγοι καθώς και οι ιστορικοί της πολιτικής φιλοσοφίας. προκειμένου να χαρακτηρίσουν διάφορες σύγχρονες φιλοσοφικές θέσεις. Στο πλαίσιο αυτό χαρακτηρίστηκαν ως ακτιβισμός μεταξύ άλλων ο «Βολουνταρισμός» του Νίτσε, ο «Ιδεαλισμός» του Φίχτε, ο «Θετικισμός» του Κοντ, καθώς και η «συνειδητή δράση» στον «Νεοϊδεαλισμό» του Όικεν.

Συχνά ο ακτιβισμός βασίζεται σε αυτό που είμαστε ενάντια, αυτό που δεν μας αρέσει, αυτό που δεν θέλουμε. Και εκδηλώνουμε αυτά στα οποία έχουμε εστιάσει, αυτά δηλαδή που δεν θέλουμε, αυτά που δεν μας αρέσουν, αυτά που θέλουμε να αλλάξουμε, και όχι αυτά που θέλουμε να κάνουμε, αυτά που μας αρέσουν. Ξεχνάμε ότι ο ακτιβισμός είναι δράση προς όφελος κάτι, όχι ενάντια σε κάτι.

Για μένα, ο ακτιβισμός είναι μια πνευματική πρακτική τρόπου ζωής .Και συνειδητοποίησα ότι δεν ανέβηκα στο δέντρο γιατί ήμουν θυμωμένος στις εταιρείες και στην κυβέρνηση, ανέβηκα στο δέντρο γιατί όταν ερωτεύτηκα τα κυπαρίσσια ξαφνικά ερωτεύτηκα τον κόσμο και έτσι είναι η αίσθηση της «σύνδεσης» που με οδηγεί, αντί για τον θυμό μου και τα συναισθήματα αποσύνδεσης. – Julia Butterfly Hill

Ο ακτιβισμός προέρχεται και από την καρδιά, όχι μόνο από το μυαλό, είναι συμπονετικός, θετικός, ευγενικός, άγριος και μεταμορφωτικός. Το να είσαι ακτιβιστής σημαίνει να παίρνεις ρόλο στη δημιουργία αλλαγής, με πνεύμα θετικότητας, συμπόνιας, αγάπης και ισορροπία αλληλεξάρτησης και αυτοδιάθεσης. Τίποτα δεν θα μπορούσε να είναι πιο συναρπαστικό και πιο επιβραβευτικό από το να είσαι η αλλαγή που θέλεις να δεις στον κόσμο, εσωτερικά και εξωτερικά. – Bernard Alvarez

Πολλοί άνθρωποι μπορούν να χαρακτηριστούν ως ακτιβιστές και πολλές πράξεις μπορούν να ερμηνευτούν ως ακτιβισμός, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι όλος ο ακτιβισμός διεξάγεται από ακτιβιστές. Ο όρος ακτιβιστής είναι αμφισβητήσιμος, καθώς αυτό που ορίζει τον ακτιβιστή και οι ενέργειες μπορούν να οριστούν ως ακτιβισμός συχνά αμφισβητούνται.

Εμείς σε ένα μόνιμο πολιτισμό θα προτιμούσαμε να μην χρησιμοποιούμε τον όρο «ακτιβιστής» στην κλασική έννοια, καθώς δημιουργεί μια διαίρεση μεταξύ εκείνων που αυτοπροσδιορίζονται ως ακτιβιστές και εκείνων που ασκούν ακτιβισμό. Θεωρούμε ότι είναι πιο σημαντικό να εξετάσουμε τις ενέργειες που αναλαμβάνονται και όχι το πώς αυτοκαθορίζονται οι ίδιοι. Πράγματι, όπως αναφέρει ο Andrew X στο άρθρο του Give Up Activism,

Ο ακτιβιστής είναι ειδικός ή έμπειρος στην κοινωνική αλλαγή. Το να πιστεύετε ότι είστε ακτιβιστής σημαίνει να θεωρείτε τον εαυτό σας ως προνομιούχο ή πιο προχωρημένο από άλλους στην εκτίμησή σας για την ανάγκη για κοινωνική αλλαγή, στη γνώση του τρόπου επίτευξής του και ως ηγετικό ή πρωτοπόρο στον πρακτικό αγώνα για τη δημιουργία αυτής της αλλαγής … Ο καθορισμός των εαυτών μας ως ακτιβιστές σημαίνει να ορίσουμε τις πράξεις μας ως εκείνες που θα επιφέρουν κοινωνική αλλαγή, αγνοώντας έτσι τη δραστηριότητα χιλιάδων και χιλιάδων άλλων μη ακτιβιστών. Ο ακτιβισμός βασίζεται σε αυτή την εσφαλμένη αντίληψη ότι μόνο οι ακτιβιστές κάνουν κοινωνικές αλλαγές.

Είναι σημαντικό να μην πέσετε στην παγίδα της αποξένωσης κάνοντας αυτό, καθώς μπορεί να οδηγήσει σε μια αίσθηση εικονικής απληστίας ότι εσύ μόνο είσαι αυτός που φέρνει την αλλαγή, συνδυάζοντας την απομάκρυνση του εαυτού σας από τον ευρύτερο πληθυσμό και επίσης αποξενώνοντας εκείνους που μπορεί να είναι υποστηρικτικοί.

Επιπλέον, αν και είναι χρήσιμο να υιοθετήσετε μια ιδεολογική θέση σχετικά με το πού τοποθετείτε τον εαυτό σας στο πολιτικό τοπίο (π.χ. σοσιαλιστής, αναρχικός, κομμουνιστής κλπ.). Θα πρέπει να είστε προσεκτικοί όταν ακολουθείτε τέτοια εννοιολογικά πλαίσια γιατί μπορεί να διαστρεβλώσουν την οπτική σας, στους διαφορετικούς τρόπους  που θα μπορούσατε να δείτε τον κόσμο γύρω σας. Πράγματι, η συμμετοχή σε στείρες συζητήσεις σχετικά με τη δογματική θέση και / ή την ερμηνεία μπορεί να εμποδίσει και σε ορισμένες περιπτώσεις να αποτρέψει την εμφάνιση θετικής κοινωνικής δράσης. Σίγουρα είναι πιο παραγωγικό να δούμε τι έχουμε κοινό παρά τι δεν έχουμε ως βάση για κοινή δράση; Ο πραγματισμός είναι βασικός: πρέπει να ρωτήσετε τι είναι πιο σημαντικό: να συμμετάσχετε σε συζητήσεις σχετικά με τη σωστή ερμηνεία ενός φιλόσοφου ή του ατόμου που κάθισε δίπλα σας πρόθυμος και έτοιμος να εμπλακεί σε θετική κοινωνική δράση.

Διαφορετικοί τύποι ακτιβισμού

Ο ακτιβισμός έχει τρία ξεχωριστά σκέλη που πολύ συχνά επικαλύπτονται και διασταυρώνονται μεταξύ τους.

1) Ζήτηση λύσεων στα σύγχρονα προβλήματα με τη λήψη αντιφατικών στάσεων στις συμβατικές πολιτικές.

Αυτός είναι ο τύπος της ακτιβιστικής εκστρατείας που περιλαμβάνει διαμαρτυρίες, απεργίες, διαδηλώσεις κλπ. Έχουν καίρια σημασία για αυτό το είδος ακτιβισμού η καθοδήγηση από τη ζήτηση, με στόχο την αλλαγή πολιτικής, πρακτικής ή λειτουργίας. Αυτό το είδος δράσης συχνά λαμβάνει τη μορφή βραχυπρόθεσμων ενεργειών, αλλά μπορεί επίσης να είναι και μακροπρόθεσμες διαρκείς εκστρατείες.

2) Η ανάληψη ενεργειών που εκδηλώνεται μέσω της δημιουργίας εναλλακτικών λύσεων στο κυρίαρχο σύστημα μέσω της δημιουργίας νέων τρόπων κοινωνικής συμπεριφοράς.

Το κλειδί για αυτό το είδος ακτιβισμού είναι η δημιουργία νέων δομών και εναλλακτικών λύσεων μέσα στην κοινωνία, συχνά με την ελπίδα ότι θα οδηγήσουν ως παράδειγμα που άλλοι θα μιμούνται και θα αναπτύσσονται. Συχνά ασχολείται με τρόπους διαβίωσης και κάλυψης των αναγκών των ανθρώπων, όπως η στέγαση, η διατροφή και η εκπαίδευση.

Παραδείγματα αυτού του γεγονότος θα είναι οι συνεταιρισμοί στέγασης και τροφίμων, τα κοινωνικά κέντρα, οι συνεταιρισμοί των εργαζομένων, οι νέοι ηλικιωμένοι ταξιδιώτες, οι καταλήψεις κλπ. Αυτό το είδος ακτιβισμού συχνά εκτελείται από κολεκτίβες ανθρώπων για μεγάλα χρονικά διαστήματα, αν και αυτό δεν συμβαίνει πάντοτε

3) Επαναστατικός ακτιβισμός που ασχολείται με τη θεμελιώδη αλλαγή της κοινωνίας και των μεγάλων θεσμών της.

Αυτό το είδος ακτιβισμού επιδιώκει να αλλάξει θεμελιωδώς το κυρίαρχο σύστημα σε ένα νέο τρόπο ζωής και δεν ασχολείται ιδιαίτερα με τις μεταρρυθμίσεις και τις αποσπασματικές αλλαγές μακροπρόθεσμα.

Δεν είναι ασυνήθιστο να συμπίπτουν αυτοί οι τύποι ακτιβισμού και ενίοτε μέσα στο πλαίσιο της ίδιας καμπάνιας. Για παράδειγμα, μια αναρχική ομάδα μπορεί να επιθυμεί να δει την καταστροφή του καπιταλισμού και θα εργαστεί προς αυτή την κατεύθυνση, μπορούν επίσης να διαχειρίζονται κοινωνικά κέντρα ή συνεταιρισμούς τροφίμων και να διαμαρτύρονται για αλλαγές στις πολιτικές που επηρεάζουν επί του παρόντος τη ζωή τους.

Υπάρχουν πολλοί που πιστεύουν ότι ο καπιταλισμός είναι το κύριο θέμα που κυριαρχεί στον ακτιβισμό σήμερα και ότι είναι η αιτία πολλών από τα θέματα που οι ομάδες προωθούν. Αυτό μπορεί να θεωρηθεί αληθινό ανάλογα με τις πολιτικές σας κλίσεις, αν και θα ήταν δύσκολο να αρνηθεί κανείς ότι το κίνητρο κέρδους και η προσπάθεια για ατέρμονη ανάπτυξη δεν επηρέασαν τον κόσμο και τους περισσότερους κατοίκους του. Αν ο στόχος μας είναι η ανατροπή του καπιταλισμού και η αντικατάστασή του από ένα πιο βιώσιμο σύστημα, τότε αυτό εγείρει πραγματικά ζητήματα σχετικά με τον τρόπο λειτουργίας της κοινωνίας, τηρώντας παράλληλα πιο δίκαιες αρχές. Αναμφίβολα, αυτό μπορεί να είναι ο σημαντικότερος ρόλος του ακτιβισμού στο μέλλον.

Ο ακτιβισμός έχει σχέση με τη διαδικασία

Η διαδικασία με την οποία φτάνουμε στον στόχο είναι εξίσου σημαντική με την επίτευξη του ίδιου του στόχου. Εάν ζούμε την αλλαγή που θέλουμε να δούμε στον κόσμο, δεν μπορούμε να χάσουμε. Έχουμε ήδη κερδίσει.

Πώς να αλλάξετε τον κόσμο και να αποκτήσετε έναν μόνιμο πολιτισμό τώρα

Ο ακτιβισμός είναι ένα εργαλείο για την επίτευξη του κόσμου που θέλουμε και χρειαζόμαστε, και αυτό που μας καθοδηγεί κυρίως στο Utopia Project είναι Ηθικές Αρχές της Περμακουλτούρας.

Φροντίδα για τη γη, φροντίδα για τους ανθρώπους, δίκαιο μερίδιο.

Σύμφωνα με την άποψη του PermanentCultureNow:

“Δεν προσυπογράφουμε μια ιδεολογία, και βλέπουμε ότι πολλές ιδεολογίες έχουν χρήσιμα στοιχεία, αλλά βασικά πιστεύουμε ότι η συγκεκριμένη πρόκειται να είναι ρεαλιστική. Αυτές οι ηθικές είναι ρεαλιστικές όσον αφορά στην ανάπτυξη συστημάτων όπου ο πλανήτης και οι κάτοικοί του επιτυγχάνουν και αναπτύσσουν μια κατάσταση ευημερίας χρησιμοποιώντας ισορροπημένους πόρους. Επιπλέον, οι πόροι δεν θα πρέπει να καταστρέφονται στο όνομα του προσωπικού και του ατομικού κέρδους που τελικά οδηγούν στην εξάντληση και την καταστροφή των φυσικών μας οικοσυστημάτων. Αυτό τελικά μας οδηγεί στην ανάγκη για ακτιβισμό.

Ο ακτιβισμός αμφισβητεί συχνά την τρέχουσα κυρίαρχη ιδεολογία ή οδηγείται από αρχές που αντισταθμίζουν τα αρνητικά της αποτελέσματα. Αυτό καθιστά πολύ σημαντική τη δημιουργία μόνιμου πολιτισμού, καθώς τα εμπόδια που αντιμετωπίζουμε συχνά προστατεύουν τα συμφέροντα και τις ανάγκες του κυρίαρχου καπιταλιστικού συστήματος και της κυβερνητικής ελίτ. Αυτά τα συμφέροντα πρέπει να αμφισβητηθούν για να συμβεί η αλλαγή και ο ακτιβισμός είναι ένας τρόπος για να γίνει αυτό.

Έχουμε συνεχώς ενημερωθεί ότι χρειαζόμαστε ανάπτυξη και ότι η ανάπτυξη μας ωφελεί, αλλά στην πραγματικότητα η ανάπτυξη ωφέλησε δυσανάλογα τις κυβερνώντες ελίτ και τις επιχειρήσεις τους. Από τη δεκαετία του ’70, δεν παρατηρήσαμε αύξηση των μισθών σε πραγματικό χρόνο και εργαζόμαστε για περισσότερες ώρες και οι δύο γονείς πρέπει συχνά να εργάζονται. Πράγματι, η ιδιωτικοποίηση των πιο σημαντικών πόρων μας οδήγησε στο κόστος των τροφίμων, της ενέργειας και των μεταφορών, τα οποία είναι τα βασικά που χρειαζόμαστε να επιβιώσουμε. Αυτό είναι μόνο σε προνομιούχες χώρες. Άλλα μέρη του κόσμου έχουν δει τεράστιες κοινωνικές και περιβαλλοντικές καταστροφές που προκλήθηκαν από την αδυσώπητη επιδίωξη της ανάπτυξης. Θα ήταν άδικο να πούμε ότι αυτή η ανάπτυξη δεν έχει επίσης αγοράσει μαζί της οφέλη για πολλούς ανθρώπους, αλλά συχνά με το κόστος άλλων και του περιβάλλοντος. Ακόμη και αν αυτή η ανάπτυξη δεν είχε ως αποτέλεσμα τεράστια ανισότητα, θα εξακολουθούσε να είναι μη βιώσιμη καθώς έχουμε μόνο ένα πλανήτη και αποθέματα πετρελαίου ενός πλανήτη.

Η μάχη για μια μόνιμη κουλτούρα δεν πρόκειται να είναι εύκολη, καθώς δεν μπορούμε να έχουμε μια μόνιμη κουλτούρα χωρίς αναδιανομή του πλούτου και των πόρων. Αυτό δεν θα επιτευχθεί με μικρές παραχωρήσεις, καθώς πρέπει να υπάρξει θεμελιώδης απομάκρυνση από τη δυναμική του καπιταλισμού και την ατελείωτη προσπάθειά του για ανάπτυξη μέσω του μαζικού καταναλωτισμού. Είναι απολύτως ζωτικής σημασίας να αλλάξει κάτι τέτοιο, διότι αποτελεί το βασικό εμπόδιο για ένα πιο βιώσιμο και δίκαιο μέλλον. Δεν θέλουμε απλώς οικονομική ανάπτυξη, αλλά ανάπτυξη στους βιώσιμους τρόπους διαβίωσης, ανάπτυξη της ευημερίας των ανθρώπων, ανάπτυξη των κοινοτήτων, ανάπτυξη της ισότητας και ανάπτυξη της ουσιαστικής εργασίας. Η λίστα συνεχίζεται.

Έτσι, αν θέλουμε να κάνουμε τον κόσμο καλύτερο, θα πρέπει να είμαστε ενεργοί σε αυτή τη δυναμική, χρησιμοποιώντας όλες τις μορφές ακτιβισμού για να μετακινήσουμε τον κόσμο προς ένα βιώσιμο και δίκαιο μέλλον.”

Αναφορές:

• http://www.permanentculturenow.com/what-is-activism/
• Paul Hawken (2007). Blessed Unrest: How the Largest Movement in the World Came into Being and Why No One Saw It Coming.
• Andrew X (2009). Give Up Activism
• https://el.wikipedia.org/wiki/Ακτιβισμός

Πηγή εικόνας :

• http://padapeng.tumblr.com/

 

Utopia Project (utopiaproj@protonmail.com)